Prozessdokumentation
03. August 2020 – 5. Verhandlung
/ Day 5 of court proceedings /
5-ый день слушаний / 5. Duruşma Günü
5. Prozesstag, 03.08.2020
Am Montag, den 3. August, wurde im Gebäude des Landgerichtes Magdeburg die Hauptverhandlung gegen den Attentäter von Halle mit einer einstündigen Sitzung fortgeführt, bevor der Prozess danach bis zum 25. August pausieren wird. Gegenstand des Prozesstages war zum einen ein Gutachten des Kriminaltechnischen Instituts des Bundeskriminalamtes in Wiesbaden über die bei dem Anschlag genutzten Waffen. Weiter ordnete die Vorsitzende Richterin Ursula Mertens ein Selbstleseverfahren für Urkunden und Vermerke zu diversen Sachverhalten an, welches in einer Erklärung aus der Nebenklage kritisiert wurde.
Kriminaltechnisches Gutachten
Ziel des von der Vorsitzenden Richterin verlesenen kriminaltechnischen Gutachtens war eine Wirkungsbegutachtung der beim Anschlag genutzten Waffen im Vergleich zu handelsüblichen Waffen. Gegenstand der Untersuchung waren dabei drei von dem Angeklagten selbst hergestellte Waffen: eine Maschinenpistole, eine Pistole sowie eine Flinte. Laut Gutachten wurden die Untersuchungen unter anderem auf Grundlage von Schusstests auf ballistische Gelatineblocks durchgeführt, die menschliches Gewebe nachbilden sollen. Ergebnis der Untersuchung sei gewesen, dass die Wirkung zweier Waffen leicht unterhalb der Wirkung von vergleichbaren handelsüblichen Waffen liege, jedoch in derselben Größenordnung. Einzig die Wirkung der dritten Waffe habe deutlich unterhalb der Wirkung einer handelsüblichen Waffe gelegen. Für alle drei Waffen lasse sich laut Gutachten jedoch festhalten, dass mit potenziellen tödlichen Verletzungen gerechnet werden könne.
Kritik am Selbstleseverfahren durch Nebenklagevertreter*innen
Nach einer Unterbrechung der Verhandlung führte die Vorsitzende Richterin mit der Ankündigung fort, dass sie beabsichtige, ein – umfangreiches – Selbstleseverfahren anzuordnen. Beim sogenannten Selbstleseverfahren nehmen die Verfahrensbeteiligten Aktenbestandteile, die als Beweismittel dienen sollen, selbstständig zur Kenntnis beziehungsweise erhalten die Gelegenheit dazu. Diese Aktenbestandteile werden also nicht – wie etwa das kriminaltechnische Gutachten zuvor – in der öffentlichen Hauptverhandlung verlesen. Mertens gab nach der Ankündigung des Selbstleseverfahrens Gelegenheit zu Stellungnahmen. Nebenklageanwalt Alexander Hoffmann gab daraufhin eine Erklärung der am Prozesstag nicht persönlich anwesenden Nebenklageanwältin Antonia von der Behrens ab. RA Hoffmann selbst und eine Reihe weiterer Nebenklagevertreter*innen schlossen sich dieser Erklärung an.
In der Erklärung heißt es, dass die Hauptverhandlung durch das Selbstleseverfahren abgewertet werde, da wichtige Ermittlungserkenntnisse aus dem öffentlichen Teil der Verhandlung ausgegliedert würden. Aufgrund des Ausmaßes der antisemitischen und rassistischen Tat bestehe jedoch zu Recht großes inländisches sowie ausländisches Interesse. Weiter wird ausgeführt, dass viele Erkenntnisse bisher nur in Vernehmungen im Beisein des Angeklagten und der Vernehmungsbeamten verhandelt und ausgetauscht worden seien. Von daher sei es – schon aufgrund sonst fehlender öffentlicher Kontrolle – wichtig, in öffentlicher Hauptverhandlung auf die Ermittlungsergebnisse einzugehen und umfassende Vermerke und Urkunden zu zentralen Ermittlungserkenntnissen nicht durch ein Selbstleseverfahren der Öffentlichkeit zu entziehen. Weiter werden in der Erklärung konkrete Vermerke und Urkunden benannt, welche zum Bestandteil der öffentlichen Hauptverhandlung gemacht werden sollten, anstatt im Selbstleseverfahren eingeführt zu werden. Hierunter Vermerke zur Erkenntniszusammenstellung zur Vortatphase, zu Erkenntnissen zu sonstigen Personen und möglichen Unterstützer*innen des Angeklagten, sowie zu Erkenntnissen über das Internetverhalten des Angeklagten.
Die Bundesanwaltschaft, am 5. Prozesstag vertreten durch den Oberstaatsanwalt Schmidt, erklärte, dass es aus Sicht der Bundesanwaltschaft keine Bedenken gegen die Anordnung des Selbstleseverfahrens gebe.
Die Vorsitzende Richterin ordnete schließlich das Selbstleseverfahren an, erklärte jedoch, dass dies nicht ausschließe, dass als relevant betrachtete Urkunden und Vermerke zusätzlich auch in der Hauptverhandlung verlesen werden könnten. Anträge seien bezüglich konkreter Sachverhalte weiter möglich. Abschließend gab Mertens bekannt, dass für den 13. Oktober die mündliche Erstattung des psychiatrischen Gutachtens durch Prof. Leygraf erfolgen werde. Danach könne die Beweisaufnahme theoretisch geschlossen werden, dennoch seien vorsichtshalber bereits weitere Termine im Oktober geblockt worden.
Auch am 5. Prozesstag organisierten Aktivist*innen vor dem Gerichtsgebäude in der Halberstädter Straße erneut eine Mahnwache unter dem Motto „Solidarität mit den Betroffenen – Keine Bühne dem Täter“.
Weekly Trial Summary
5th day of court proceedings, 03.08.2020
On Monday, 3rd August, the court proceedings against the perpetrator of the Halle attacks continued in the courtroom at Magdeburg Regional Court in the form of a one-hour session before a pause in court proceedings until the trial resumes on 25th August. During this session, the proceedings concerned an expert opinion from the Forensic Technology Institute of the Federal Criminal Police Office (BKA) in Wiesbaden on the weapons used in the attack. Furthermore, presiding judge Ursula Mertens ordered what is known as a Selbstleseverfahren [“private reading procedure”, further explanation below] for documents and memorandums on various matters; this procedure was criticized in a statement on behalf of the co-plaintiffs.
Forensic expert opinion
The forensic expert opinion read out by the presiding judge aimed to assess the effectiveness of the weapons used in the attack compared with commercially available weapons. Three firearms constructed by the defendant were assessed: a submachine gun, a pistol and a shotgun. The expert opinion noted this assessment was based, inter alia, on firing tests using ballistic gelatine blocks, which are intended to simulate human tissue. This appraisal concluded that two of the firearms were slightly less effective than comparable commercially available firearms, but with an impact of the same order of magnitude. Only the third firearm was significantly less effective than its commercially available counterpart. The expert report noted, however, that all three weapons could be expected to cause potentially fatal injuries.
Criticism by the co-plaintiffs’ lawyers of the Selbstleseverfahren [private reading procedure]
After a break in the proceedings, the presiding judge continued by announcing that she intended to order an – extensive – Selbstleseverfahren [private reading procedure]. In this procedure, the parties to the proceedings independently take note of parts of the trial file that are to serve as evidence or are given the opportunity to do so. These parts of the file are therefore not read out in the public court proceedings – unlike, for example, the forensic expert opinion that was read out earlier in the proceedings that day. After it was announced that this private reading procedure would be applied, Judge Mertens provided an opportunity for comments. Alexander Hoffmann, one of the co-plaintiffs’ lawyers, submitted a statement from Antonia von der Behrens, another of the co-plaintiffs’ lawyers who was not present in person on this day of the trial. He also expressed his support for this statement, as did a number of other co-plaintiffs’ lawyers.
The statement asserted that the private reading procedure plays down the importance of court proceedings, as it entails removing important findings from the investigation from the public part of the trial. It also noted that there is however quite rightly great interest in the trial in Germany and abroad, given the extent of the anti-Semitic and racist acts committed. The statement in addition noted that many findings have to date only been addressed and discussed in pre-trial questioning, during which only the defendant and the officials conducting this pre-trial questioning were present. It also concluded that for these reasons – and in any event because there would otherwise be shortcomings in terms of public oversight – it is important for the results of the investigation to be addressed in public court proceedings; likewise, it is important to ensure that extensive memorandums and documents concerning central findings of the investigation are not withheld from the public due to the private reading procedure. Furthermore, the statement indicated specific memorandums and documents that should be made part of the public court proceedings rather than being introduced into proceedings by means of the private reading procedure. This enumeration included memorandums summarising findings on the pre-attack phase, findings concerning other individuals and potential supporters of the defendant, as well as findings regarding the defendant’s behaviour on the Internet.
The Public Prosecutor General’s Office, represented on the 5th day of the court proceedings by Senior Public Prosecutor Schmidt, submitted that the Public Prosecutor General’s Office had no objections to the judge’s order on the private reading procedure.
The presiding judge subsequently ordered that the private reading procedure be applied, but noted that it nonetheless remained possible for documents and memorandums deemed relevant to be read out in addition during the court proceedings. She noted that the option of submitting motions concerning specific facts of the case also remained. Finally, Judge Mertens announced that the oral presentation of the psychiatric expert report by Prof. Leygraf would take place on 13th October. While noting that the hearing of evidence could theoretically be concluded after that point, she also indicated that further dates in October have already been reserved as a precautionary measure.
On the 5th day of the court proceedings, activists again organised a vigil in front of the court building in Halberstädter Straße with the slogan “Solidarity with those affected – No platform for the perpetrator”.
Документация судебного процесса
5-ый день суда, 03.08.2020
В понедельник третьего августа, в здании областного суда Магдебурга продолжилось основное судебное разбирательство над лицом, совершившим теракт в Галле. После этого одночасового слушание, разбирательство будет приостановлено до 25-го августа. Темой слушания стало, с одной стороны, заключение судебно-технической экспертизы Федерального управления уголовной полиции в Висбадене относительно оружия, использованного при теракте. С другой – председательствующая судья Урсула Мертенс распорядилась о проведении процедуры Selbstleseverfahren (прим. рассмотрение доказательств в закрытом порядке) для документов и протоколов по различным вопросам, что подверглось критике со стороны соистцов.
Заключение судебной экспертизы
Целью судебно-технической экспертизы, оглашенной председательствующей судьей, было оценить эффективность оружия, использованного при теракте, по сравнению с имеющимся в продаже оружием. Предметом расследования были три оружия, изготовленные самим подсудимым: пистолет-пулемет, пистолет и дробовик. Согласно заключению экспертов, исследования проводились, в том числе, на основе дробеструйных испытаний баллистических желатиновых блоков, которые имитируют ткань человека. По результатам испытаний, два оружия оказались немного менее “эффективны” в сравнении с сопоставимым коммерчески доступным оружием, однако нанесли сравнимый по силе удар. Только эффект третьего оружия был явно ниже эффекта имеющегося в продаже оружия. Согласно экспертизе, все три оружия способны нанести смертельные ранения.
Критика процедуры Selbstleseverfahren со стороны истцов
После перерыва председательствующая судья продолжила слушания, объявив, что она намеревается назначить обширную процедуру закрытого чтения доказательств. В, так называемой, процедуре Selbstleseverfahren стороны самостоятельно рассматривают документы, представленные суду в качестве доказательств, или получают возможность сделать это. Таким образом, эти документы не зачитываются на слушаниях, как это было, например, в случае с судебно-технической экспертизой. После объявления о процедуре Selbstleseverfahren Мертенс дала сторонам возможность прокомментировать ее решение. Представитель соистцов Александр Хоффманн зачитал заявление отсутствующей на заседании Антонии фон дер Беренс. Хоффманн и ряд других представителей соистцов присоединились к ее заявлению.
Согласно заявлению, процедура закрытого чтения значительно преуменьшает значимость судебного разбирательства, так как это влечет за собой исключение важных результатов расследование из открытого судебного разбирательства. Как в Германии, так и за рубежом присутствует большой интерес к данного процессу, в связи с масштабами этого расистского и антисемитского теракта. В заявлении также отмечается, что многие выводы до настоящего времени рассматривались и обсуждались только на предварительном следствии, на котором присутствовали только обвиняемый и должностные лица, проводившие этот первичный допрос. Поэтому, – следует из заявления – хотя бы по причине и так отсутствующего общественного контроля, важно рассматривать результаты расследования в рамках открытого судебного разбирательства, а не в рамках процедуры Selbstleseverfahren. Кроме того, в заявлении указываются конкретные протоколы, документы и акты, которые должны быть частью открытого судебного разбирательства, а не вводиться в судебное разбирательство посредством процедуры закрытого чтения. Перечень включает в себя протоколы заключения об этапе до теракта; заключения и выводы, касающиеся других лиц и потенциальных сторонников подсудимого, а также выводы относительно поведения подсудимого в Интернете.
Генеральная прокуратура, представленная на 5-й день судебного разбирательства старшим прокурором Шмидтом, заявила, что Генеральная прокуратура не возражает против постановления судьи о процедуре Selbstleseverfahren.
Председательствующий судья впоследствии распорядилась применить процедуру закрытого чтения, но отметила, что возможность дополнительного зачитывания документов в ходе судебного разбирательства сохранится. Также остается возможность подачи ходатайств по конкретным фактам дела. Наконец, судья Мертенс объявила, что презентация заключения психиатрической экспертизы профессора Лейграфа состоится 13 октября. По ее словам, после этого рассмотрение доказательств может быть завершено, но в качестве меры предосторожности дальнейшие даты в октябре были также заблокированы.
На 5-й день судебного разбирательства активисты снова организовали пикет перед зданием суда на Хальберштедтер-штрассе под лозунгом “Солидарность с пострадавшими – Никой сцены для преступника!”
Ceza davasının duruşma raporları
5. Duruşma Günü, 03.08.2020
3 Ağustos Pazartesi günü Magdeburg Eyalet Mahkemesi’nde Halle saldırganına karşı yürütülen davanın duruşmasına devam edildi. Bir saat süren duruşmanın ardından duruşmaya 25 Ağustos’a kadar ara verildi. Bugünkü duruşmanın konusu,Wiesbaden’de bulunan Federal Kriminal Dairesine bağlı Kriminal Teknik Enstitüsü’nün saldırıda kullanılan silahlarla ilgili hazırladığı bilirkişi raporuydu. Ardından mahkeme başkanı Ursula Mertens çeşitli konularla ilgili belge ve bilgi notlarının duruşma dışında okunmasını kararlaştırdı. Müdahil avukatlar bir beyanla bu karara itiraz ettiler.
Krimal Teknik Enstitüsü’nün bilirkişi raporu
Mahkeme başkanının kriminal teknik bilirkişi raporunu duruşmada okumasının amacı saldırıda kullanılan silahların ticari olarak satılan silahlara oranla etki gücünün değerlendirilmesiydi. Bilirkişi raporunun konusu sanığın kendisinin yapmış olduğu üç silahtı. Sanığa ait söz konusu üç silah; bir makinalı tabanca, bir tabanca ve bir tüfek. Bilirkişi raporunda incelemelerin, başka şeylerin yanı sıra insan dokusuna benzeyen balistik jelatin blokların kullanıldığı ateş testleri de temel alınarak yapıldığı belirtilmiş. İnceleme sonucunda iki silahın etkisinin ticari olarak satılan silahların etkisinden biraz daha az olduğu ancak yine de etkilerinin aynı büyüklük kapsamında bulunduğu görülmüştür. Rapor uyarınca yalnızca üçüncü silahın etkisi ticari olarak satılan silahların etkisinden belirgin şekilde daha az. Ancak bilirkişi raporunda her üç silahın da potansiyel olarak öldürücü yaralamalara yol açabildiklerini varsaymak gerektiği kaydedilmiş.
Müdahil avukatlar duruşma dışı okuma kararını eleştirdiler
Duruşmaya verilen aranın ardından mahkeme başkanı belge ve bilgi notlarından oluşan kapsamlı bir dosyanın duruşma dışında okunmasına karar vermeyi düşündüğünü açıkladı. Duruşma dışı okuma yöntemiyle davanın katılımcıları delil niteliği taşıyan bu belgeleri dikkate almış olmaktalar yani bu belgeler kendilerine sunulmuş olmakta. Dosyada yer alan bu belgelerin okunması kriminal teknik bilirkişi raporunun okunması örneğinde olduğu gibi bizzat duruşma esnasında yapılmamaktadır. Mahkeme başkanı Mertens belgelerin duruşma dışında okunmasıyla ilgili yaptığı açıklamanın ardından taraflara görüşlerini beyan etmeleri için söz hakkı verdi. Müdahil avukat Alexander Hoffmann o gün duruşmada hazır bulunamayan müdahil avukat Antonia von der Behrens adına bir beyanda bulundu. Avukat Hoffmann ve başka müdahil avukatlar bu beyana aynen katıldıklarını açıkladılar.
Müdahil avukat Antonia von der Behrens’in sunulan beyanında belgelerin duruşma dışı yöntemle okunması sonucu önemli bilgilerin aleni yapılan duruşmanın dışında tutulduğu; halbuki olayın antisemitik ve ırkçı boyutundan dolayı haklı olarak hem ülke içinde hem de ülke dışında ilgiyle takip edildiği belirtilmekte. Beyanın devamında birçok bilgi alışverişinin sanığın ifadesi alınırken yalnızca sanık ve ifadeyi alan memurların huzurunda gerçekleştiği açıklanmakta. Bundan dolayı ve aksi takdirde kamuoyu denetiminden yoksun kalınacağı nedeniyle soruşturma sonuçları aleni yapılan duruşma esnasında değerlendirilmelidir ve soruşturmanın önemli sonuçlarıyla ilgili olan geniş kapsamdaki belge ve bilgi notları, duruşma dışında okunma yöntemiyle kamuoyundan uzak tutulmamalıdır. Beyanın devamında duruşmanın dışında değil aleni yapılan duruşma esnasında delil ikamesi yapılması gereken belge ve bilgi notları sıralanmakta. Bunlar arasında soruşturma aşamasında olay gerçekleşmeden önceki sürece, başka kişiler ve sanığa yardım eden kişilere ve ayrıca sanığın interneti kullanma şekline dair var olan bilgi notları bulunmakta.
5. duruşma gününde Federal Savcılığı temsil eden Başsavcı Schmidt, Federal Savcı‘nın mahkeme başkanının duruşma dışı okuma kararı vermesinde herhangi bir sakınca görmediğini açıkladı.
Sonunda mahkeme başkanı duruşma dışı okuma kararını aldı, ancak bu karara rağmen önemli olduğu düşünülen belge ve bilgi notlarının aynı zamanda duruşmada da okunabileceğini açıkladı. Somut konulara dair dilekçelerin verilmeye devam edilebileceğini söyledi. Mahkeme başkanı Mertens son olarak 13 Ekim’de Prof. Leygraf’ın hazırladığı psikiyatrik raporu sunacağını ilan etti ve raporun sunulmasıyla birlikte delil ikamesinin teorik olarak kapatılabileceğini ancak her ihtimale karşı yine de Ekim ayı için başka duruşma tarihlerinin de belirlendiğini söyledi.
Davanın 5. duruşma gününde de aktivistler Halberstädter Straße caddesinde bulunan mahkeme binasının önünde „Mağdurlarla Dayanışmaya! Failin davayı bir kürsü olarak kullanmasını engelle!“ şiarlarıyla bir uyarı nöbeti düzenlediler.